Dbamy o Twoją prywatność
Dzięki plikom cookies i technologiom pokrewnym oraz przetwarzaniu Twoich danych, możemy zapewnić, że dopasujemy do Ciebie wyświetlane treści.Wyrażając zgodę na przechowywanie informacji na urządzeniu końcowym lub dostęp do nich i przetwarzanie danych (w tym w obszarze profilowania, analiz rynkowych i statystycznych) sprawiasz, że łatwiej będzie odnaleźć Ci w Allegro dokładnie to, czego szukasz i potrzebujesz.Administratorem Twoich danych będzie Allegro oraz niektórzy partnerzy, z którymi współpracujemy.
Ułatwienia korzystania z naszych stron, prezentowania spersonalizowanych treści i reklam oraz ich pomiaru, tworzenia statystyk, poprawy funkcjonalności strony.Zgodę wyrażasz dobrowolnie. Możesz ją w każdym momencie wycofać lub ponowić w zakładce Ustawienia plików cookies na stronie głównej. Wycofanie zgody nie wpływa na legalność uprzedniego przetwarzania.
polityka plików cookiespolityka ochrony prywatnościRącznik pospolity (Ricinus communis) – uprawa i zastosowanie
Rącznik pospolity to roślina o fascynujących właściwościach, które z jednej strony odstraszają, z drugiej jednak sprawiają, że jest ona popularna zarówno w ogrodnictwie, jak i w przemyśle. Jak uprawiać rącznik pospolity? Radzimy.
Czas czytania: 9 min
Rącznik pospolity, znany jest pod nazwą rycynus pospolity, a przez niektórych zwany także rycynowcem lub kleszczowiną. Nasi wyspiarscy sąsiedzi nazywają tę roślinę z kolei bobem rycynowym lub fasolą rycynową (ang. Castor bean), prawdopodobnie z uwagi na jej szybki przyrost (ponad 2 m w jednym okresie wegetacyjnym). Czym jest, skąd pochodzi, skąd tyle różnych nazw i dzięki czemu zyskała popularność na całym świecie? Już wyjaśniamy.
Przeczytaj także Piękne, choć trujące rośliny w ogrodzie.
Pochodzenie rącznika
Nazwy roślin w większości mają związek z ich wyglądem lub pochodzeniem. I tu również można doszukać się odniesień. Nazwa rącznik nawiązuje do dłoniastych klapowanych liści rośliny osadzonych na długim ogonku i wyrastających skrętolegle z wyprostowanej pustej w środku lub wypełnionej gąbczastym rdzeniem łodygi.
Niektórzy twierdzą, że liście przypominają nieco kasztanowca. Jak poszukamy, to na rynku znajdziemy nasiona rycynusa kasztanowca, który jest zwykłym rącznikiem i nie ma nic wspólnego ze wspomnianą rośliną.
Ulegając podobieństwom, to jego liście bardziej przypominają liście klonu palmowego. Skojarzenia to czasem problem. Był przypadek, gdy pewien człowiek przez ów kształt liści właśnie wziął roślinę za konopie indyjskie i okupił to wielkim cierpieniem oraz długim pobytem w szpitalu, gdyż rącznik jest silnie toksyczny (wszystkie jego części, a szczególnie nasiona zawierają toksyczną rycynę). Rącznik jest rośliną dwupienną, czyli ma kwiatostany męskie i żeńskie na jednym osobniku. Do tego długość kwitnienia sprawia, że na jednym egzemplarzu mogą być zarówno oba rodzaje kwiatów, jak i dojrzałe owoce wypełnione nasionami.
Dlaczego kleszczowina? To kolejny przykład anatomicznej analogii. Dojrzałe nasiona rącznika pospolitego do złudzenia przypominają napitego kleszcza, który również nawiązuje swoją łacińską nazwą (Ixodes ricinus) do nazwy rośliny.
Rycynus jest krzewem lub niewielkim drzewem jedynie w swoim naturalnym środowisku, czyli Afryce i na Bliskim Wschodzie. W Europie uprawia się go jako wysoką bylinę zimującą w gruncie, lecz tracącą część nadziemną. W Polsce, z uwagi na niską mrozoodporność, to głównie roślina jednoroczna, popularna w wiejskich ogródkach, chętnie sadzona przez nasze babcie z uwagi na jej szczególne właściwości.
Uprawa i pielęgnacja rącznika
Uprawa rącznika pospolitego nie jest trudna, a roślina ta może być uprawiana w różnych klimatach. Najlepiej rośnie w ciepłych i słonecznych miejscach, w dobrze przepuszczalnej glebie. Rącznik preferuje umiarkowane podlewanie i nie toleruje zbyt wilgotnych warunków, dlatego ważne jest unikanie nadmiernego nawadniania, gdyż w zbyt mokrej glebie będą gniły jego korzenie. Jeśli więc mamy ciężką, gliniastą glebę w ogrodzie, można ją wzbogacić piaskiem i żwirem, a także dodać nieco włókna kokosowego, które rozluźni ziemię. Dodanie do niej obornika lub kompostu zwiększy jej żyzność.
Rozmnażanie rącznika
Rozmnażanie przez nasiona jest najpopularniejszą i najłatwiejszą metodą uprawy rącznika w naszym kraju. Nasiona rycynusa są łatwo dostępne i można je kupić w sklepach ogrodniczych, w cenie od kilku groszy do kilku złotych za jedno nasiono w zależności od odmiany. Nasiona wysiewamy wczesną wiosną (marzec-kwiecień) do doniczek. Aby uzyskać najlepsze rezultaty, zaleca się przed siewem namoczenie nasion na kilka godzin w ciepłej wodzie, co pomoże złamać ich twardą łupinę i przyspieszy kiełkowanie.
Następnie nasiona należy wysiać do doniczek lub pojemników (1 nasionko w doniczce 10 cm), wypełnionych dobrze przepuszczalnym podłożem. Wystarczy lekko przykryć nasiona warstwą podłoża i utrzymywać wilgotność gleby. W ciągu kilku tygodni powinny pojawić się pierwsze kiełki. Po osiągnięciu przez młode rośliny odpowiedniej wielkości, można je przesadzić na stałe miejsce uprawy na zewnątrz. Najlepiej zrobić to w połowie maja, po ustaniu przygruntowych przymrozków. Alternatywnie, rącznika można kupić jako gotową sadzonkę, które pojawiają się w sklepach wraz z innymi roślinami sezonowymi w maju.
Rącznik jest dość dużą rośliną, więc jeśli planujemy rabatę, sadźmy je w rozstawie około 80 x 80 cm lub nawet 80 x 100 cm.
W optymalnych warunkach (w zależności od odmiany) może osiągnąć imponującą wysokość nawet 3 m, dlatego warto zapewnić roślinie odpowiednie podparcie, aby zapobiec przewróceniu się jej pod wpływem silnych wiatrów. W tym celu można umocować główną łodygę do bambusowych tyczek.
Rącznik możemy uprawiać w donicy, jednak pamiętajmy, że ma palowy silnie rozbudowany system korzeniowy. Tak więc musimy dostosować odpowiedni rozmiar pojemnika do potencjalnej wielkości rośliny i przesadzać ją do większych w miarę rośnięcia.
Dla lepszego efektu możemy dokarmiać naszego rycynusa raz w miesiącu uniwersalnym nawozem do roślin.
- 32,79 zł
- MĄCZKA BAZALTOWA NAWÓZ EKOLOGICZNY OGRÓD DO TRAWY RÓŻ ROŚLIN KWIATÓW 25 KG
- zapłać później z
- 55,00 zł
- Azofoska granulowana 5kg szybko działa - nawóz
- zapłać później z
- 45,00 zł
- Florovit nawóz uniwersalny doglebowy płynny 5L
- zapłać później z
- -18% 10,99 zł
- 8,99 zł
- Agrecol Biohumus Uniwersalny Nawóz Wieloskładnikowy Agrecol Płyn 1l
- 49,99 zł
- SALETRA WAPNIOWO AMONOWA UNIWERSALNY NAWÓZ AZOTOWY DO WARZYW TRAWNIKA 5KG
- zapłać później z
- 99,00 zł
- Nawóz bontar 25 kg wieloskładnikowy Siarkopol ogrodniczy uniwersalny gran
- zapłać później z
- 119,90 zł
- Nawóz do ogrodu uniwersalny SIARKOPOL mineralny granulat ogród 25KG
- zyskuj do 2% z
W teorii możemy przezimować roślinę przez cały okres wegetacyjny w donicy w jasnym ciepłym pomieszczeniu. Jednak z uwagi na ogrzewanie pomieszczenia może być trudno zachować odpowiednią proporcję między wilgocią w glebie a w powietrzu. Dobrym rozwiązaniem jest dodatkowe nawilżanie powietrza elektrycznym nawilżaczem lub ustawienie doniczki na dużej podstawce z kamieniami wypełnionej wodą, tak aby woda nie moczyła dna doniczki. Jednak to zadanie dla cierpliwych i uważnych osób. Roślina może zmarnieć podczas zimowania w pomieszczeniu i nie odzyskać swego uroku w następnym sezonie. Wtedy warto wysadzić ją z donicy do gruntu i potraktować jako roślinę sezonową.
Rącznik pospolity – zastosowanie
Rącznik jest rośliną o niezwykłych właściwościach, które znalazły szerokie zastosowanie zarówno w ogrodnictwie, jak i w przemyśle.
Roślina ozdobna
Roślina ta może stanowić imponujące tło w ogrodzie, być punktem dominującym w regularnej rabacie kwiatowej, a także elementem kompozycji w doniczkach lub pojemnikach. Są różne odmiany rącznika różniące się kolorem liści i owoców.
Rącznik zielony, czyli zielonolistny znajdziemy u nas najczęściej w odmianach:
- ‘Zanzibarensis’ – odmiana o dużych zielonych, biało-żyłkowanych liściach.
- ‘Carmencita Rosa’– odmiana o zielonych liściach i różowawych torebkach nasiennych.
Rącznik czerwony to określenie odmian o barwie liści od czerwonej przez bordową aż po fioletową. Spośród najpopularniejszych odmian możemy wyróżnić:
- ‘Sanguineus Apache’ – roślina o intensywnie czerwonych pędach i torebkach nasiennych oraz zielono-bordowych liściach,
- ‘Carmencita Rot’ – odmiana o brązowych liściach i czerwonych torebkach nasiennych,
- ‘Gibsonii’ – odmiana o fioletowo-zielonych błyszczących liściach.
Są też odmiany o zróżnicowanych kolorystycznie liściach na jednej roślinie jak rycynus ‘Impala’ o brązowozielonych ciemnych liściach u podstawy i brązowoczerwonych w wyższych partiach rośliny oraz o kasztanowych torebkach nasiennych.
Sprawdź: Azalia – piękny krzew ogrodowy
Warto jednak pamiętać, że nasiona rącznika są trujące, dlatego należy zachować ostrożność podczas uprawy tej rośliny w ogrodzie, szczególnie gdy w domu są małe dzieci i zwierzęta domowe.
Naturalny repelent w ogrodzie
Trujące właściwości rącznika z jednej strony mogą powodować obawy, z drugiej strony korzyści, które wykorzystywały już nasze babcie. Roślina ta może być bowiem świetnym odstraszaczem ogrodowych szkodników, np. kretów czy nornic. Niektórzy uważają, że świetnie odstrasza również mszyce, ślimaki oraz nicienie.
Roślina lecznicza
Poza wartościami dekoracyjnymi rącznik pospolity ma również wiele praktycznych zastosowań. Rycynus to roślina znana i wykorzystywana przez ludzi nawet 4 tysiące lat przed naszą erą. Z nasion rącznika wytwarza się olej rycynowy, który jest używany w wielu branżach, w tym w kosmetyce, medycynie i przemyśle. Olej rycynowy jest znany ze swoich właściwości nawilżających i leczniczych. Stosuje się go w pielęgnacji skóry i włosów, a także w produkcji mydeł, balsamów oraz szminek. Ma również właściwości przeczyszczające i jest składnikiem niektórych leków stosowanych w celu oczyszczenia jelit.
W medycynie tradycyjnej olej rycynowy był stosowany do leczenia różnych dolegliwości, takich jak zaparcia, zapalenie stawów czy choroby skóry. Warto jednak pamiętać, że olej rycynowy należy stosować ostrożnie i zgodnie z zaleceniami specjalisty, ponieważ może powodować skutki uboczne. Rącznik wykorzystuje się m.in. do produkcji leku na zatrzymanie laktacji.
Rącznik pospolity jest fascynującą rośliną, która oferuje zarówno estetyczne korzyści, jak i praktyczne zastosowanie. Jeśli zdecydujemy się na uprawę rącznika pospolitego, cieszmy się pięknymi liśćmi i korzystajmy z jego właściwości, pamiętając o odpowiednim bezpieczeństwie.
Agnieszka Rukszto
Absolwentka Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie na Wydziale Ogrodniczym na kierunku Architektura Krajobrazu. Przez kilka lat pracowała w firmie komputerowej zajmującej się sprzedażą akcesoriów komputerowych. Obecnie zajmuje się profesjonalną oceną dendrologiczną drzew. Prywatnie artystka, malarka, pasjonatka DIY w domu i ogrodzie.