Dbamy o Twoją prywatność
Dzięki plikom cookies i technologiom pokrewnym oraz przetwarzaniu Twoich danych, możemy zapewnić, że dopasujemy do Ciebie wyświetlane treści.Wyrażając zgodę na przechowywanie informacji na urządzeniu końcowym lub dostęp do nich i przetwarzanie danych (w tym w obszarze profilowania, analiz rynkowych i statystycznych) sprawiasz, że łatwiej będzie odnaleźć Ci w Allegro dokładnie to, czego szukasz i potrzebujesz.Administratorem Twoich danych będzie Allegro oraz niektórzy partnerzy, z którymi współpracujemy.
Ułatwienia korzystania z naszych stron, prezentowania spersonalizowanych treści i reklam oraz ich pomiaru, tworzenia statystyk, poprawy funkcjonalności strony.Zgodę wyrażasz dobrowolnie. Możesz ją w każdym momencie wycofać lub ponowić w zakładce Ustawienia plików cookies na stronie głównej. Wycofanie zgody nie wpływa na legalność uprzedniego przetwarzania.
polityka plików cookiespolityka ochrony prywatnościOkresy monetarne w historii Polski
W historii naszego państwa można wyróżnić kilka okresów monetarnych, zdominowanych przez określone nominały – denary, grosze, dukaty, talary i ostatecznie złotówki. Każda z tych epok miała, odróżniające je od pozostałych, założenia i systemy monetarne. Prześledzenie wszystkich tych epok może stanowić intrygującą podróż, stanowiącą wstęp do stworzenia fascynujących kolekcji monet.
Czas czytania: 7 min
Pieniądz przedpaństwowy
Zanim nasi przodkowie utworzyli choćby zręby państwowości, na tereny naszego kraju docierały już pierwsze monety. Były to pieniądze starożytnych Greków i Rzymian oraz Celtów. W tamtym czasie monety, które dotarły na polskie ziemie, nie pełniły funkcji pieniądza – były traktowane jako ozdoby, prawdopodobnie używano ich też do celów magicznych.
Pierwsze monety, używane w charakterze pieniądza na terenach naszego kraju, to napływające od początków IX w. dirhemy arabskie. Najwięcej docierało ich w połowie X w., a schyłek ich importu określa się na ostatnie dziesięciolecia ww. stulecia. W czasie napływu pieniądza arabskiego, z uwagi na coraz intensywniejszy rozwój handlu, pojawiły się też szczególne formy „płacideł”, niebędących monetami. Były to m.in. grzywny siekierkowate (żelazne pręty o długości ok. 30 cm), lniane płatki czy futerka i skórki małych zwierząt, np. wiewiórek czy kun.
Okres denarowy
Na początku tworzenia zrębów państwa polskiego przez księcia Mieszka I na nasz rynek dotarły zachodnioeuropejskie denary – duże, srebrne monety, ukształtowane w państwie Franków na przełomie VIII i IX w. Nie dziwi więc, że w momencie uruchomienia pierwszej polskiej mennicy za panowania Bolesława I Chrobrego doszło w niej do emisji właśnie monet denarowych.
Denar w państwie polskim stał się głównym nominałem na kilka stuleci – wybijano go aż do początków XIV w. W przeciągu tego czasu denary ulegały zmianom i przeobrażeniom. Przede wszystkim stopniowo spadała ich waga oraz zawartość srebra z 1,5 g i 90% srebra pod koniec X w. do ok. 0,15 g i 10% srebra pod koniec XIII w. Poza tym w XII w. uległ zmianie sposób wybijania denarów i w miejsce dwustronnie wybijanych monet wprowadzono technikę wybijania jednostronnego. Skutkowało to wprowadzeniem na rynek cienkich blaszek określanych jako denary brakteatowe (lub w skrócie brakteaty).
Epoka groszowa
Gwałtowny rozwój gospodarczy pod koniec średniowiecza sprawił, że system pieniężny oparty na jednym nominale – denarze – stał się niewystarczający. Remedium stała się reforma, która doprowadziła do stworzenia systemu opartego na dwóch monetach – tzw. grubej i drobnej. Rewolucja miała początek w drugiej połowie XII w. w północnej Italii, gdzie rozpoczęto wybijanie tzw. denarius grossus (łac. duże denary). Do Polski reforma dotarła za panowania Kazimierza III Wielkiego, który wzorując się na funkcjonującym w Czechach groszu praskim, spróbował wprowadzić własny grosz krakowski. Niestety, brak złóż srebra oraz duże zaufanie miejscowej ludności do pieniądza czeskiego sprawiły, że reforma się nie udała. Skutkiem tego było też zaprzestanie na prawie 150 lat wybijania w Polsce grosza i używanie tego nominału jedynie jako jednostki obrachunkowej.
Podstawą polskiego systemu monetarnego stał się wówczas półgrosz, wprowadzony za Władysława II Jagiełły. Powrót do wybijania groszy nastąpił w 1526 r. po reformie Zygmunta I Starego. Do tego jednak czasu, poza półgroszami, wybijano w Polsce także denary, kwartniki duże i małe oraz ternary.
W tym samym czasie co reforma groszowa doszło w Europie do powrotu wybijania monety złotej. Wprowadzone w drugiej połowie XIII w. złote floreny i dukaty szybko stały się międzynarodowym pieniądzem handlowym, na którym wzorowano lokalne złote nominały. Rewolucja ta dotarła także do Polski, jednak pierwsze polskie złote monety – floreny – zostały wybite w bardzo niewielkiej liczbie (emisja z 1330 r. – trzy znane egzemplarze, kolejna emisja z ok. 1503 r. – znany jeden egzemplarz, zaginiony w XVIII w.). Do większej produkcji złotych monet w Polsce doszło dopiero za ostatnich Jagiellonów.
- 2449,00 zł
- Denar Kazimierz Wielki Kraków R2! Stan!
- licytacja8 godz.
- 50,00 zł
- Denar Jagieloński Kraków XV wiek
- licytacja6 dni
- 50,00 zł
- Denar litewski 1501-1506 r. Wilno Aleksander Jagiellończyk
- 4500,00 zł
- DENAR 'KOLUMNA' KAZIMIERZ IV 1440-1492
- 175,00 zł
- DENAR MESZKA I SREBRO 999 COPIA
Dominacja dukata i talara
„Złotym wiekiem” naszej historii określa się wiek XVI. Rzeczpospolita była jednym z największych państw europejskich – stanowiliśmy potęgę militarną i ekonomiczną. Dzięki zdobyciu dostępu do Bałtyku gwałtownie wzrósł obrót handlowy, rozwijały się trakty kupieckie na południe. Spowodowało to zwiększenie zapotrzebowania na grube monety złote i srebrne, których w polskim systemie pieniężnym ówcześnie nie było.
Dopiero dzięki reformom przeprowadzonym przez Zygmunta I Starego, Zygmunta II Augusta i Stefana Batorego udało się w Polsce wprowadzić system bimetaliczny, oparty na pieniądzu dukatowo-talarowym (m.in. złote dukaty i portugały oraz srebrne talary i orty) oraz groszowym (m.in. srebrne grosze i denary, a w późniejszym okresie także miedziane szelągi). Obydwa ww. rodzaje pieniądza były niezależne od siebie, a ich wartość nie była ze sobą powiązana. Szybko okazało się, że o ile monety dukatowo-talarowe miały stabilny kurs na rynku, o tyle monety groszowe ulegały coraz większej dewaluacji, która ostatecznie doprowadziła do zaniknięcia nominału groszowego, zastąpionego przez półtoraki, trojaki i szóstaki.
W tym okresie pojawił się po raz pierwszy złoty polski, określony ordynacją menniczą z 1528 r. Nie przybrał on jednak wówczas materialnej formy wybitej w kruszcu monety, lecz stanowił jednostkę obrachunkową równą 30 groszom.
Czas złotówki
Do pojawienia się realnie monety złotówkowej doszło dopiero w 1663 r., kiedy wyemitowano srebrne tymfy, mające mieć wartość odpowiadającą wartości 30 groszy. Jednak faktyczna wartość tych monet wynosiła zaledwie 12 groszy, a brakujące 18 groszy miały być formą podatku dla państwa. Takie uregulowanie wartości monety zostało bardzo nieprzychylnie odebrane przez ludność, a dodatkowo znacząco wpłynęło na rozregulowanie cen rynkowych i pogłębienie panującego wówczas w kraju kryzysu gospodarczego.
Wybijania tymfów zaprzestano w 1667 r. i powrócono do ich produkcji na krótko w latach 1752–1755. Tymfy jednakże nie zawierały określenia swojego nominału jako „złoty”. Pierwsze monety, na których widać złotówkowe określenie wartości, pojawiły się w czasie, kiedy naszego państwa już nie było na mapach, tj. podczas zaborów.
Pierwszą z pierwszych była moneta 2-złotowa, wyemitowana w Zamościu podczas oblężenia tamtejszej twierdzy w 1813 r. Stanowiła ona jednak drugi w historii Polski przykład pieniądza oblężniczego, będącego arcyciekawym rodzajem pieniądza zastępczego. Oficjalnym państwowym pieniądzem z tak zapisanym nominałem były już jednak niewątpliwie monety emitowane w zaborze rosyjskim od 1816 r. Zapis złotówkowy pojawił się również na monetach wybijanych w trakcie powstania listopadowego w 1831 r. oraz w Wolnym Mieście Krakowie w 1835 r. Na terenie zaboru austriackiego i pruskiego podobny zapis nie pojawił się na monetach w ogóle, a na terenie zaboru rosyjskiego zanikł po 1841 r.
Złotówka na monetach pojawiła się ponownie dopiero po odzyskaniu przez Polskę niepodległości wskutek reformy z 1924 r. Od tej pory, poza przerwą związaną z II wojną światową, złotówka stanowi podstawową jednostkę monetarną w naszym kraju.
- 300,00 zł
- 1 złoty 1839, 15 Kopiejek MW, srebro
- 300,00 zł
- 2 złote 1836, 30 kopiejek MW, srebro
- 60,00 zł
- Grosz August III Sas 1755
- 25,00 zł
- Szeląg koronny - Boratynka 1664