Dbamy o Twoją prywatność
Dzięki plikom cookies i technologiom pokrewnym oraz przetwarzaniu Twoich danych, możemy zapewnić, że dopasujemy do Ciebie wyświetlane treści.Wyrażając zgodę na przechowywanie informacji na urządzeniu końcowym lub dostęp do nich i przetwarzanie danych (w tym w obszarze profilowania, analiz rynkowych i statystycznych) sprawiasz, że łatwiej będzie odnaleźć Ci w Allegro dokładnie to, czego szukasz i potrzebujesz.Administratorem Twoich danych będzie Allegro oraz niektórzy partnerzy, z którymi współpracujemy.
Ułatwienia korzystania z naszych stron, prezentowania spersonalizowanych treści i reklam oraz ich pomiaru, tworzenia statystyk, poprawy funkcjonalności strony.Zgodę wyrażasz dobrowolnie. Możesz ją w każdym momencie wycofać lub ponowić w zakładce Ustawienia plików cookies na stronie głównej. Wycofanie zgody nie wpływa na legalność uprzedniego przetwarzania.
polityka plików cookiespolityka ochrony prywatnościKosaćce – piękne kwiaty w kolorach tęczy
Kosaćce, czyli irysy, to łatwe w uprawie, niezawodne rośliny, które ostatnio zostały nieco zapomniane. Sprowadźmy je z powrotem do naszego ogrodu.
Czas czytania: 10 min
Kosaćce, zwane potocznie irysami od łacińskiej nazwy Iris, to piękne kwiaty kwitnące we wszystkich kolorach tęczy. Ciekawostką jest to, że zostały one nazwane właśnie na cześć greckiej bogini Iris, posłanki bogów, która objawiała się w postaci tęczy, w ten sposób łącząc królestwo nieba i ziemi. Rośliny te dzięki wielobarwnym kwiatom i gracji były uważane za symbol monarchów i rodzin królewskich. Stąd właśnie pochodzi motyw zdobniczy Fleur-de-lis uznawany za symbol władzy we Francji za czasów panowania Bourbonów. W tym okresie został również zapożyczony przez dwór królewski w Wielkiej Brytanii. U nas symbol ten także pojawiał się jako królewski ornament, ale nie tylko. W pewnym okresie stał się dość powszechny w sztuce użytkowej, ale zawsze kojarzony był z elegancją i wytwornością. Obecnie motyw ten przywodzi na myśl harcerstwo i znany stąd symbol harcerskiej lilijki. Choć niektórzy uważają że pochodzi on od kwiatu lilii, w rzeczywistości stworzono go właśnie na obraz kwiatu kosaćca. Ten przepiękny kwiat ma również odzwierciedlenie w sztuce. To drugi po róży najchętniej malowany kwiat, podziwiany przez Leonarda da Vinci, Renoira, Cézanne’a, Claude’a Moneta, Gauguina czy van Gogha.
Kosaćce to bardzo szeroka grupa roślin z rodziny kosaćcowatych (ponad 200 gatunków), z których większość ludzi zna zaledwie kilka gatunków. Ich różnorodność gatunkowa związana jest również z warunkami siedliskowymi. W naszym krajobrazie można spotkać jako dziko rosnące 4 gatunki tych roślin: nadwodny kosaciec żółty (Iris pseudoacorus), torfowiskowy i łąkowy kosaciec syberyjski (Iris sibirica), murawowy kosaciec trawolistny (Iris graminea) i sucholubny kosaciec bezlistny (Iris aphylla).
Kosaćce mają charakterystyczny strzelisty pokrój o wąskich szablastych liściach oraz pięknych kwiatach o specyficznym wyglądzie. Kwiatostan irysów składa się z płatków (działek kielicha) wzniesionych ku górze tworzących koronę kielicha (wewnątrz mniejsze płatki to ramiona słupka) i płatków dolnych ułożonych poziomo lub wygiętych ku dołowi. U podstawy płatków opadających najczęściej znajduje się charakterystyczny ornament czy też wzór (1-3 cm), często występujący w odmiennym kontrastującym do płatków kolorze.
U kosaćców bródkowych dodatkowo w miejscu nasady dolnych płatków znajduje się bródka zakończona wypustkami w formie różków.
U niektórych odmian na brzegu dolnych płatków występuje jeszcze obwódka w innym kolorze.
Kłącze czy cebula
Kosaćce to bardzo szeroka grupa roślin, które zimują w gruncie w formie dwóch rodzajów podziemnych form przetrwalnikowych – kłączy bądź cebul. I tak właśnie są przez niektórych dzielone. Kłącze to zgrubiały pęd podziemny pełniący funkcje magazynujące, cebula to również przekształcony pęd podziemny o tych samych funkcjach, ale składający się z liści i skróconej łodygi, tzw. piętki. Wśród kosaćców kłączowych możemy wyróżnić kosaćce bródkowe, bezbródkowe i osnówkowe, a wśród cebulowych – kosaćce reticulata (Iris reticulata), angielskie (Iris xiphioides), bucharskiego (Iris bucharica), hiszpańskie (Iris xiphium), holenderskie (Iris hollandica) i Juno.
Kosaćce cebulowe z grupy reticulata i bucharskiego w dużej mierze nie nadają się do stałej uprawy w ogrodzie z ze względu na nasz klimat. Kwitną bowiem bardzo wcześnie, bo już pod koniec marca. Są zatem najczęściej uprawiane w szklarniach na kwiat cięty lub w doniczkach. Jest jednak gatunek który nadaje się do uprawy gruntowej – to irys żyłkowany (Iris reticulata) i jego mieszańce. Jest dość niski, dorasta do ok. 15 cm, nadaje się więc znakomicie na nasadzenia na skalniakach lub razem z krokusami jako obwódka rabatowa pomiędzy roślinami zimozielonymi.
Najpopularniejsze są mieszańce holenderskie. Ich kwiaty są nieco podobne do kosaćca syberyjskiego z wyraźną plamką na dolnych działkach kielicha. Zakwitają w połowie lipca. Dostępne są w wielu odmianach w kolorach niebieskim, fioletowym, lila, żółtym i brązowym. To te kwiaty możemy kupować w kwiaciarniach.
Z brodą lub bez
KOSAĆCE BRÓDKOWE
Choć w Polsce uprawianych jest 40–50 gatunków, najpopularniejszym gatunkiem jest kosaciec bródkowy zwany, od nazwy łacińskiej, irysem niemieckim (Iris germanica). Jest to gatunek szeroko rozpowszechniony na całym świecie i król wielu wystaw ogrodniczych oraz pokazów florystycznych. Zapewne powodem tego jest szczególnie oryginalna budowa kwiatu, ale również mnóstwo odmian i krzyżówek, które są dostępne w wielu barwach.
Irys bródkowy pojawia się w naszym ogrodzie późną wiosną razem z peoniami i makami, a tuż po przekwitnięciu tulipanów i narcyzów. Znakomicie więc będzie się sprawdzał w ich towarzystwie. Kosaćce bródkowe można zróżnicować ze względu na wysokość.
- kosaćce zwane miniaturowymi (Miniature Dwarf Bearded) nie rosną wyżej niż 10–15 cm,
- kosaćce niskie (Standard Dwarf Bearded) dochodzą do 30–40 cm wysokości,
- kosaćce średnie (Intermediate Bearded) to krzyżówka kosaćców niskich i wysokich które dorastają do 60 cm,
- kosaćce miniaturowe wysokie (Miniature Tall Bearded) dorastają do 70 cm, dość rzadkie okazy,
- najwyższe to kosaćce wysokie (Tall Bearded, zwane również pod nazwą gatunkową Iris germanica) – osiągają wysokość do 95 cm (niektóre nawet do 150 cm) a wielkość kwiatów może dochodzić nawet do 15 cm średnicy (do 20 cm).
Najciekawsze odmiany to: granatowo-fioletowy ‘Ambassadeur’, prążkowany ‘Batik’, czarny ‘Black Night’ lub ‘Black Dragon’, dwubarwne ‘Going My Way’, ‘Brown Lasso’, czy ‘That Jazz’, wielobarwny „Sen Lac’.
Kosaćce bródkowe należą do bardzo trwałych bylin kłączowych. Niestraszne im chwasty czy trawa, ale preferują raczej żyzną glebę. Świetnie poradzą sobie zarówno w słońcu, jak i półcieniu. Będą rosły nawet na piasku, ale wtedy trzeba je częściej podlewać. Nie lubią jednak gleb ciężkich gliniastych, bo zbyt podmokłe podłoże może być przyczyną chorób grzybowych. Trzeba więc zabezpieczyć je specjalnym środkiem grzybobójczym. W niesprzyjających warunkach będą rosły, ale kwitnienie może być mniej okazałe, a przecież to właśnie kwiaty są ich największym walorem.
Uwaga: Dzięki podziemnym kłączom kosaćce bródkowe mogą się mocno rozrastać!
Jeśli zatem nie planujemy rabaty monokulturowej, warto je przed posadzeniem ograniczyć. Można to zrobić za pomocą grubej geomembrany stosowanej do wykładania basenów i oczek wodnych. Sadzimy je późnym latem po kwitnieniu, by miały czas na ukorzenienie się do jesieni. Potem muszą przejść okres spoczynku przez zimę, aby zakwitnąć na przyszły rok. Irysy te lubią, jak ich kłącza są częściowo odsłonięte, nie sadźmy ich więc za głęboko. Łatwo je rozmnożyć przez podział kłączy. Dzielimy co kilka lat, gdy kępy są za gęste. Wystarczy je wykopać i podzielić ostrym nożem. Nowe sadzonki możemy posadzić w innym miejscu w ogrodzie lub podzielić się z przyjaciółmi i rodziną.
KOSAĆCE BEZBRÓDKOWE
To rośliny z kwiatem nieco prostszym niż u kosaćców bródkowych, co nie znaczy, że mniej pięknym. Kwiaty te są dostępne również w wielu odmianach i barwach. Należą do nich m.in. kosaćce japońskie, kosaćce syberyjskie, kosaćce Spurie, kosaćce Luizjany i pochodzące z wybrzeża Pacyfiku kosaćce kalifornijskie. Wiele z nich to gatunki rosnące w płytkich wodach lub szczególnie lubiące podmokłe lub stale wilgotne gleby. Z uwagi na to lubią, gdy ziemia wokół nich jest dobrze wyściółkowana, aby zapobiec jej wysychaniu. Może to być torf, kora, słoma lub jakakolwiek inna ściółka. Mogą rosnąć na słońcu, ale wtedy należy zadbać o odpowiednie nawodnienie podłoża. Lepiej zatem znoszą półcień. Pamiętajmy jednak, że brak kwitnienia może być oznaką braku odpowiedniej dawki słońca lub zbytnim zagęszczeniem kępy. Świetnie wyglądają w nasadzeniach razem z hostami, paprociami czy tawułkami. Jedynym wyjątkiem jest kosaciec syberyjski. Ta prawdziwie „żelazna roślina” jest wytrzymała na wszelkie niekorzystne warunki. Znosi nawet krótkotrwałe susze. Rośliny te nie wymagają szczególnego nawożenia, wystarczy więc nawóz wieloskładnikowy ze zwiększoną zawartością fosforu dla bujniejszego kwitnienia (najlepiej przed posadzeniem, potem raz do roku wiosną). Plamy na liściach oznaczają pojawienie się choroby zwanej rdzą. Wystarczy wtedy usunąć i spalić porażone liście.
Kosaćce syberyjskie (Iris sibirica) są z kolei polecane do ogrodów naturalistycznych. Są całkowicie mrozoodporne, długowieczne. Tworzą duże piękne kępy o trawiastych wąskich liściach z mnóstwem drobnych dwu- lub trzykolorowych kwiatów na cienkich strzelistych łodygach. Najczęściej występują w kolorach niebieskim, fioletowym i białych, choć można też spotkać odmiany purpurowe, łososiowe czy żółte. Sadzi się je wiosną lub jesienią.
Kosaćcem japońskim jest znany również pod nazwą irys mieczolistny (Iris ensata syn. Iris keampferi), najczęściej w kolorach różu i fioletu w różnych odmianach dwukolorowych. Wymaga podobnych warunków siedliskowych jak paprocie, a więc wilgotnego, żyznego podłoża. Tworzy gęste wysokie dekoracyjne kępy, nadaje się świetnie na kwiat cięty.
Głównym przykładem rodzaju Spuria jest właśnie Iris Spuria pochodzący z Bliskiego Wschodu o wąskich liściach i pięknych błękitnawych kwiatach z fioletowym żyłkowaniem i żółtą pręgą. Wewnątrz kwiat jest biały. Rośnie niemal na każdej glebie, lepiej znosi susze niż pozostałe gatunki. Jest również mrozoodporny.
Kosaćce Luizjana to rzadkie u nas rośliny. Pochodzą z podmokłych terenów wybrzeża Zatoki Perskiej. Formą przypominają nieco kosaćca japońskiego, choć same kępy są nieco szersze i wyższe, mają też większe kwiaty. Kosaćce osnówkowe czy też mieszańce kosaćców osnówkowych są grupą mniej u nas znaną ze względu na utrudnienia uprawy w naszych warunkach klimatycznych.
Irysy czy kosaćce to piękne kwiaty, których nie powinno zabraknąć w ogrodzie. Niezależnie od warunków można znaleźć odpowiednią odmianę. Ich obecność uatrakcyjni paletę kolorystyczną roślin.
- 5,00 zł
- IRYS, KOSACIEC, LILIA ŻÓŁTA
- 8,99 zł
- Irys karłowy niski(kosaciec)
Agnieszka Rukszto
Absolwentka Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie na Wydziale Ogrodniczym na kierunku Architektura Krajobrazu. Przez kilka lat pracowała w firmie komputerowej zajmującej się sprzedażą akcesoriów komputerowych. Obecnie zajmuje się profesjonalną oceną dendrologiczną drzew. Prywatnie artystka, malarka, pasjonatka DIY w domu i ogrodzie.