Rodzaje i budowa koła

Koła do pojazdu składają się z tarczy (lub szprychy), felgi oraz ogumienia. Tarcza to część koła, która za pomocą śrub jest montowana do piasty, natomiast na felgę zakłada się oponę. Zadaniem tarczy jest trwałe i pewne przymocowanie koła do pojazdu, precyzyjne przeniesienie napędu na koło, a przy hamowaniu – przeniesienie energii z jezdni poprzez układ hamulcowy na osie pojazdu.

Inne ważne zadanie to odpowiednie ustawienie kół wobec piast oraz zniwelowanie bocznych sił działających na koła. Ważną funkcję pełnią też otwory w tarczy – dzięki nim możliwe jest skuteczne chłodzenie hamulców. Wraz z rozwojem techniki ustawienie odpowiednich otworów w felgach wpływa coraz skuteczniej na efekt chłodzenia. Obecnie w niektórych felgach promienie są ustawione w taki sposób, że tworzą tzw. efekt turbiny, który niezwykle skutecznie chłodzi hamulce. Układ i rozmiar otworów jest dostosowany specjalnie do konkretnego modelu pojazdu.

Zadaniem felgi w kole jest szczelne ułożenie opony. Ma to przede wszystkim zapobiegać ślizganiu się jej w obręczy, zwłaszcza podczas gwałtownego hamowania i ruszania. Poza tym felga ma zlikwidować ryzyko zsunięcia się opony przy obciążeniu bocznym, zwłaszcza w czasie brania ostrych zakrętów. Zapewni to odpowiedni kształt kołnierza felgi.

Tarcza i felga są łączone na cztery sposoby:

• Jako nierozłączna całość.
• jako niezależne części, które są później łączone metodą spawania, a tego typu koła są najczęściej blaszane.
• Połączone śrubami z możliwością rozłączenia. Jeśli felga składa się z dwóch części, to wtedy mówimy o kole trójczęściowym.
• Przy pomocy szprych – sposób stosowany obecnie najrzadziej.

Jakie koło wybrać na zapasówkę?

Specyficznym rodzajem koła jest koło zapasowe, ponieważ wyróżnia się dwa jego typy. Każdy samochód powinien mieć w bagażniku dodatkowe, piąte koło, które można założyć w samochodzie w przypadku przebicia opony czy uszkodzenia jednego z czterech kół. Wożenie zapasowego koła nie wynika z przepisów, ale jest to rozwiązanie, które zabezpiecza przed kilkugodzinnym czasem oczekiwania na pomoc drogową.

Jako rezerwę stosuje się koło nazywane pełnym zapasem albo tzw. koło dojazdowe. Koło w pełni zapasowe ma taki sam wymiar opony i felgi jak wszystkie koła w danym pojeździe. Poza tym zgadzać się musi również w obszarze indeksu prędkości, a także nośności. Najlepiej, jeśli opona takiego koła ma również taki sam bieżnik, jak mają pozostałe cztery. Na takim kole można wtedy swobodnie pokonywać pełną trasę przejazdu.

Alternatywą dla pełnego koła jest tzw. koło dojazdowe, a jego zaletą jest mniejszy rozmiar od pełnego koła, dzięki czemu zajmuje mniej miejsca w bagażniku. W porównaniu do pełnego zapasu używanie koła dojazdowego wiąże się z pewnymi ograniczeniami.

• Koło zapasowe nie ma tak dobrych właściwości jezdnych, jak pełen zapas, dlatego zaleca się zwiększoną ostrożność w czasie jazdy i unikanie ostrego hamowania czy przyspieszania.
• Nie wolno używać więcej niż jednego koła dojazdowego w tym samym czasie.
• Maksymalna prędkość, jaką można rozwijać w takim pojeździe, to z reguły 80 km/h.

Parametry koła do motocykla

Szczególnie dużym obciążeniom są poddane koła motocyklowe, zwłaszcza w motocyklach sportowych. Ma to miejsce zwłaszcza w czasie przyspieszania, gwałtownego hamowania i brania ostrych zakrętów. Ponieważ obecnie stosuje się opony bezdętkowe, to koło do motocykla musi charakteryzować się niezawodną szczelnością na połączeniu felgi z oponą i wentylem. Kluczowym elementem koła motocyklowego jest felga, której rozmiar bezpośrednio przekłada się na wielkość opony, jaką można zastosować. Jej najważniejszymi parametrami są:

• szerokość, którą podaje się w calach,
• średnica łożysk,
• szerokość piasty,
• rozstaw śrub do przykręcenia tarczy hamulcowej.

Początkowo wszystkie motocykle były wyposażone w koła szprychowe, które zapewniały dobrą amortyzację. Poza tym łatwo można je wymienić. Pierwszy raz szprych w motocyklu użyto w 1894 roku. Produkcja kół szprychowych była stosunkowo droga, również w związku z tym, że przewlekanie i naciąganie szprych jest pracochłonne i wymaga dużej dokładności. Jeśli szprychy zostaną naciągnięte zbyt mocno, wtedy mogą pękać.

W połowie lat 70. Honda wprowadziła na rynek nowe koła motocyklowe ze skręcanymi felgami. Piastę na stałe skręcano i nitowano profilami z tłoczonej blachy z aluminiową obręczą. Koła te w porównaniu do szprychowych były przede wszystkim lżejsze. W kolejnych latach pojawiały się felgi odlewane z aluminium, a następnie obręcze wykonane z włókien węglowych.

Od połowy lat 80. w większości japońskich motocykli stosowano lekkie trzyszprychowe koła odlewane. Później produkowano felgi ze szprychami w kształcie litery Y, które dzięki cieńszym obręczom zapewniały dobrą stabilność nawet przy bardzo dużych obciążeniach.

Obecnie najnowocześniejszymi kołami motocyklowymi są te, które mają felgi wykonane z magnezu lub aluminium, a kute są w specjalnych matrycach. Po wyjęciu z formy felgi te poddane są obróbce w obrabiarkach sterowanych numerycznie, aby usunąć wszystkie zbędne fragmenty materiału. Felgi takie są niezwykle lekkie i mocne, a przy tym wyglądają bardzo elegancko.