BEZPIECZEŃSTWO TRANSPORTU W TUNELACH DROGOWYCH

O wydawnictwie:

Tunele drogowe projektowane są jako budowle o trwałości 100 lat, stąd powinny zostać zaprojektowane w taki sposób aby umożliwiały obecnie zastosowanie najnowocześniejszych systemów bezpieczeństwa ale także w przyszłości umożliwiały zastosowanie nowych dotychczas nieznanych lub opracowywanych systemów (środków) bezpieczeństwa. Wypadki w tunelach - szczególnie te poważne - zdarzają się bardzo rzadko, ale ich skutki są katastrofalne. Zamknięta przestrzeń, uwięzione osoby, nagromadzenie towarów i niebezpiecznych produktów skutkują zwiększoną ilością ofiar. Kwestia bezpieczeństwa ruchu w tunelach staje się zatem kwestią najważniejszą. Niniejszy materiał powstał między innymi w oparciu o koncepcję zaprezentowaną w opracowaniu „Prevention and mitigation of tunnel – related collisions” (Dokument PIARC 2019R03EN). Zakłada ona możliwość wpływu na bezpieczeństwo ruchu w tunelu poprzez zastosowanie środków prewencji. Opracowanie to nie stanowi tłumaczenia pracy, lecz na jego podstawie zaproponowano spójny system środków prewencji mających wpływ na bezpieczeństwo.  Wydawnictwo przedstawia wykaz środków stosownych w celu redukcji częstotliwości zdarzeń wypadkowych w tunelach oraz minimalizacji ich skutków.

Spis treści:

Słowem wstępu 10

Wstęp 11

Bezpieczeństwo w tunelu - przyjęta definicja 14

Identyfikacja celów dla bezpieczeństwa 22

Sposób oceny bezpieczeństwa 27

Wykaz środków stosowanych w tunelach 32

Aktywności i rozwiązania 34

Informacje o źródłach 43

Opis środków bezpieczeństwa 44

B (Basic) Środki podstawowe 44

B1 Środki związane z przepustowością 44

B1-O1 Liczba naw i pasów ruchu 44

B2-O2 Geometria pasa ruchu 45

B2 Środki związane z pochyleniem 45

B2-T1 Niweleta 45

B2-T2 Pochylenie poprzeczne 45

B3 Środki związane z przygotowaniem ewakuacji oraz działań ratowniczych 46

B3-O1 Dokumentacja w zakresie bezpieczeństwa tunelu 46

B3-T1 Drogi ewakuacji i wyjścia awaryjne 48

B3-T2 Stacje ratunkowe - punkty alarmowe 51

B3-T3 Systemy łączności - Instalacje głośnikowe 51

B4 Środki związane z dostępem dla służb ratowniczych 52

B4-T1 Poprzeczne łączniki w tunelu 52

B4-T2 Możliwość zmiany pasa ruchu 53

B4-T3 Pasy awaryjne i drogi ewakuacyjne 53

B5 Środki związane z organizacją ruchu 54

B5-O1 Znaki drogowe 54

B5-O2 Wyprzedzanie w tunelu 58

B5-O3 Odległości między pojazdami 58

B5-O4 Udział pojazdów (zarządzanie udziałem) 58

B5-O5 Sterowanie ruchem 59

B5-T1 Zatoki 61

B5-T2 Urządzenia do zamykania tunelu 62

B6 Środki związane z instalacjami 64

B6-T1 Kanalizacja 64

B6-T2 Oświetlenie eksploatacyjne 65

B6-T3 Oświetlenie ewakuacyjne i orientacyjne dróg ucieczkowych 67

B6-T4  Wentylacja mechaniczna 68

B6-T5 Zaopatrzenie w wodę 73

B6-T6 Zasilanie energią i obwody elektryczne 74

B7 Środki związane z konstrukcją 76

B7-T1 Ogniotrwałość zastosowanych elementów konstrukcyjnych 76

B7-T2 Nośność i stateczność 78

B7-T3 Poszycie jezdni (nawierzchnia) 78

B8 Środki związane z monitorowaniem 84

B8-O1 Centrum kontroli 84

B8-T1 Systemy monitorowania 85

B8-T2 System sygnalizacji pożarowej 85

P (Prevention>>>) Środki zapobiegania 86

P1 Środki utrzymania stanu technicznego 86

P1-O1  Regularna kontrola techniczna pojazdu 86

P1-O2 Konserwacja tunelu, w tym regularne kontrole, testy i czyszczenie. 88

P1-O3  Konserwacja zimowa (usuwanie sopli, zalodzenia i śniegu) 91

P2 Środki mające na celu edukację, szkolenie lub wsparcie kierowcy 93

P2-O1 Uwzględnienie w szkoleniu i egzaminach na prawo jazdy tematyki tuneli 93

P2-O2 Dedykowane dodatkowe szkolenie (jazda z przyczepą lub przyczepą kempingową) 93

P2-O3  Dedykowane i ukierunkowane kampanie informacyjne 94

P2-T1 Technologia samochodowa 97

P2-T2 SMART / inteligentne systemy transportowe (ITS) 99

P3 Środki mające na celu zapewnienie identyfikacji 101

P3-O1  Unikanie zbyt dużej ilości znaków 101

P3-O2  Regularne czyszczenie ścian tunelu 103

P3-T1 Stosowanie czytelnych środków graficznych ułatwiających identyfikację 104

P3-T2 Zmiana scenerii (długie tunele lub tunele, w których wymagana jest szczególna uwaga 105

P3-T3 Zapewnienie widoczności 106

P3-T4 Jasne ściany tunelu 107

P3-T4.1 Ściany tunelu odbijające światło 108

P3-T5 Osłony przeciwdziałające oślepieniu przez niskie słońce 109

P3-T6 Odpowiednie oświetlenie w tunelu 111

P3-T7 Pomoce do optycznego utrzymania pojazdu w torze jazdy 114

P3-T8 Dynamiczne znaki ostrzegawcze przed zaparowaniem przedniej szyby 115

P3-T9 Wentylacja przeciwdziałająca parowaniu szyb 117

P4 Środki mające na celu unikanie sprzecznych kierunków jazdy 118

P4-O1 Naprzemienny kierunek jazdy w nawie tunelu 118

P4-O2 Działanie zapobiegawcze po wykryciu niewłaściwego pojazdu 119

P4-T1 Jednokierunkowe nawy tunelowe 120

P4-T2 Unikanie skrzyżowań w tunelu 121

P4-T3 Bariera bezpieczeństwa między liniami z przeciwnymi kierunkami jazdy 123

P4-T4 W tunelu dwukierunkowym - wprowadzenie pasa środkowego (rezerwa centralna) 124

P4-T5 Dźwiękowe ostrzeżenie za pomocą pasków wibrujących 125

P4-T6 Słupki znaczników oddzielające kierunki jazdy w tunelach dwukierunkowych 127

P4-T7 W tunelu dwukierunkowym: sygnał pasa pokazujący dopuszczone pasy 128

P4-T8 Automatyczny system wykrywania pojazdów, wykrywający zakłócenia / anomalie w ruchu drogowym - patrz dodatkowo P5-T7 130

P5 Środki mające na celu uniknięcie różnic prędkości (w tym zatorów) 132

P5-O1 Ograniczenie składu ruchu (np. samochody ciężarowe, towary niebezpieczne, autobusy, powolny ruch, piesi) 132

P5-O2 Zarządzanie ruchem w celu ograniczenia zakłóceń w ruchu 132

P5-O3 Zakaz wyprzedzania dla pojazdów ciężarowych 133

P5-T1 Rozdzielenie ruchu i / lub skład ruchu 134

P5-T2 Redukcja stromych pochyleń 135

P5-T3 Wjazd dla samochodów ciężarowych na wznoszących się pochyłościach 136

P5-T4 Wysoki współczynnik tarcia nawierzchni drogi w celu zmniejszenia drogi hamowania 138

P5-T5 Unikanie zwężenia szerokości pasa za tunelem 139

P5-T6 System kontroli pasa ruchu / sygnał pasa ruchu, dla dynamicznego  ograniczenia prędkości, w celu uniknięcia różnicy prędkości w tunelu 140

P5- T7 Automatyczny system wykrywania pojazdów do wykrywania zaburzeń / anomalii w ruchu drogowym 141

P5-T8 Światło prowadzące (Pacemaker Light) 142

P5-T9 Dynamiczne znaki ostrzegające o zatorach 144

P5-T10  Pomiar ruchu / pomiar obciążenia tunelu 145

P6 Środki mające na celu uniknięcie zmiany pasa (w nieodpowiednich miejscach) 146

P6-O1 Zakaz wyprzedzania pojazdów ciężarowych 146

P6-O2 Znaki informacyjne trasy znacznie przed portalem tunelowym 146

P6-O3  Znaki uspokojenia kierunku jazdy 147

P6-T1 Unikanie zmiany pasa w tunelu lub w jego pobliżu 148

P6-T2 Rozdzielenie ruchu i / lub skład ruchu 148

P7 Środki mające na celu zachowanie odstępu między pojazdami 149

P7-O1 Obowiązek asysty / pilotowania pojazdów z towarami niebezpiecznymi  lub pojazdów ponadgabarytowych przez tunel 149

P7-O2 Zwiększenie odległości między pojazdami ciężarowymi 151

P7-T1 Szersze pasy 151

P7-T2 Pas awaryjny 152

P7-T3 Lay-by / zatoka 153

P7-T5 Chevron - punkty kontrolne odległości 155

P7-T6 Wysoki współczynnik tarcia nawierzchni drogi, w celu zmniejszenia drogi hamowania 157

P7-T7 Dynamiczne znaki ostrzegawcze kontrolujące odstęp czasowy między pojazdami (według odległości) 157

P7-T8 Pomiar ruchu / pomiar w tunelu 158

P8  Środki mające na celu uniknięcie zbliżania się do obiektów 159

P8-O1 Pełne zamknięcie nawy tunelu w przypadku konserwacji 159

P8-O2  Zamknięcie pasa ruchu w przypadku konserwacji zawsze znacznie przed portalem tunelowym 161

P8-O3  Pojazdy pomocnicze do eskortowania pojazdów niebezpiecznych lub pojazdów ponadgabarytowych przez tunel 162

P8-O4  Szybkie usuwanie wykrytych przedmiotów lub śmieci na drodze 163

P8-T2 Duży prześwit wysokości 163

P8-T3 Redukcja krawężników 165

P8-T4  Lay-by 167

P8-T5 Dźwiękowe ostrzeżenie przy przejechaniu pasa 167

P8-T6 Wysoki współczynnik tarcia nawierzchni drogi 167

P8-T7 System wykrywania wysokości pojazdu 167

M (Mitigation) Środki łagodzenia skutków 170

M1 Środki łagodzące uderzenie mechaniczne 170

M1-O1 Ograniczenie prędkości 170

M1-O2 Egzekwowanie przez policję ograniczenia prędkości oraz zasad ruchu 170

M1-T1 Pasy bezpieczeństwa, poduszka powietrzna, strefa zgniotu itp. 171

M1-T2 Wysoki współczynnik tarcia nawierzchni drogi w celu zmniejszenia drogi hamowania 171

M1-T3 Bariera ochronna przy ścianie tunelu lub ścianie pośredniej lub na portalu tunelu 171

M1-T4 Zderzak / Poduszka / Crash 174

M1-T5 Konstrukcja zabezpieczająca tunel („bramkarz”) 176

M1-T6 Kamery monitorujące prędkość 179

M1-T7 Ciągłe sterowanie prędkością (sterowanie sekcyjne) 180

M1-T8 Dynamiczne znaki ostrzegawcze przed przekroczeniem prędkości 180

M1-T9 Dynamiczne ograniczenie prędkości aktywowane przez wykrycie (zaparowanie przedniej szyby) 181

M2 Środki mające na celu zabezpieczenie miejsca zdarzenia 182

M2-O1 Zamknięcie pasa (lub tunelu) po incydencie lub kolizji 182

M2-O2 Stand-by - pojazd serwisowy / awaryjny w celu ochrony uszkodzonego pojazdu 184

M2-O3 Szybka i ukierunkowana informacja użytkowników tunelu w razie incydentów 185

M2-T1 Automatyczny system wykrywania pojazdów w celu wykrywania zakłóceń / anomalii w ruchu drogowym 186

M2-T2 Sygnalizacja świetlna i bariery, do zamknięcia tunelu  lub nawy po incydencie 186

M3 Środki ograniczania wpływu zdarzenia na ruch i środowisko 187

M3-O1 Ograniczenie składu ruchu 187

M3-O2 Organizacja ograniczająca emisję gazów cieplarnianych 187

M3-T1 Systemy detekcji pożaru 187

M3-T2 Systemy detekcji stężeń 188

M3-T3 Systemy automatycznego gaszenia pożaru 188

M3-T4 Systemy filtracji powietrza 193

M4 Środki ułatwiające ewakuację 195

M4-O1 Organizacja ewakuacji  osób niepełnosprawnych 195

M4-O2 Zapewnienie identyfikacji  pojazdów z niepełnosprawnymi w czasie zdarzenia 197

M4-O3 Zapewnienie miejsc zbiórki na wypadek ewakuacji 199

M4-O4 Zapewnienie możliwości poinformowania o zdarzeniu przez osoby głuche lub nieme 199

M4-O5 Zapewnienie identyfikacji  pojazdów elektrycznych i hybrydowych dla służb ratowniczych 202

M4-T1 Zapewnienie skutecznego oddzielenia naw ze względu na powstające opary / produkty spalania w przypadku ewakuacji do drugiej nawy 203

M4-T2 Zapewnienie środków dla opanowania przebicia termicznego w pojazdach elektrycznych oraz hybrydowych 203

M5 Środki minimalizujące ilość ofiar 207

M5-O1 Zapewnienie możliwości szybkiego udzielenia pierwszej pomocy 207

M5-T1 Zapewnienie możliwości lądowania helikopterów ratowniczych 207

Oszacowanie wpływu zastosowania środków 209