Wielka Brytania

Najstarsze monety Wielkiej Brytanii

Brytyjskie funty i pensy to jedna z najstarszych na świecie spośród wciąż używanych walut. Istniała już w VIII wieku naszej ery, kiedy to funt oznaczał ni mniej, ni więcej niż 373,24 grama srebra (co ciekawe – dzisiejszy funt to masa równa 453,59 gramom). Ponieważ dokonywanie rozliczeń w szlachetnym kruszcu było bardzo niewygodne, szybko ustanowiono pierwszą brytyjską srebrną monetę – ważącego 1,55 gramów pensa.

Jak łatwo policzyć, przed wiekami funt składał się z 240 pensów. Jego używany dziś z Wielkiej Brytanii symbol odwołuje się do dawnego związku z wagą srebra – znak £ jest bowiem skrótem od słowa libra, oznaczającego dawną rzymską miarę masy, równą wartości historycznego funta.

Początki brytyjskiego funta

Nim funt pojawił się w obiegu jako moneta, przez kilka stuleci na terenach dzisiejszej Wielkiej Brytanii obowiązywały pensy brytyjskie. Te jednak szybko traciły na wartości w związku z polityką kolejnych władców (np. obniżaniem zawartości srebra w monetach), jak i z powodu częstych fałszerstw. Aby zaradzić tym problemom, pod koniec XV wieku do obiegu wprowadzono funty i szylingi.

Szyling wart był wówczas 12 pensów, a funt – 20 szylingów. To wówczas funty zaczęto nazywać „szterlingami”, czyli monetami „wysokiej próby” – dla odróżnienia od mocno zdewaluowanych pensów. Ta nazwa zwyczajowa utrzymała się do czasów współczesnych, choć funt szterling przeszedł jeszcze niejedną metamorfozę.

Burzliwa historia funtów i pensów

Brytyjskie monety z okresu od XVI wieku do roku 1971 są prawdziwą gratką dla pasjonatów numizmatyki. Ich nadzwyczajne bogactwo związane jest z burzliwymi kolejami historii Wielkiej Brytanii. Realna wartość funtów i pensów zmieniała się wielokrotnie w związku z przemianami politycznymi i gospodarczymi. Na skutek reform kolejnych władców w oficjalnym obiegu pojawiały się gwinee, korony, suwereny, floreny i inne monety. Niekiedy obiegową stawała się także waluta podbijanych przez Zjednoczone Królestwo krajów.

Ze względu na szeroką wymianę handlową pomiędzy Wielką Brytanią a innymi państwami stopniowo doszło do powiązania brytyjskich pieniędzy ze złotem, choć aż do czasu wojen napoleońskich funty zachowywały pokrycie w srebrze. Odkąd jednak funt brytyjski zyskał stabilne pokrycie w złocie, stał się jedną z najmocniejszych, powszechnie akceptowanych walut na świecie. Mimo wojennych perturbacji i późniejszych kryzysów obecnie funt utrzymuje równie mocną pozycję. Pod względem popularności zajmuje 4 miejsce na rynku walut – po dolarach amerykańskich, euro i jenie japońskim.

Funt brytyjski w systemie dziesiątkowym

Obecny system monetarny w Wielkiej Brytanii dalece odbiega od tego, który obowiązywał jeszcze w pierwszej połowie XX wieku. W 1971 roku, po wielu nieskutecznych przymiarkach do takiej reformy, ostatecznie przeprowadzono decymalizację funta, czyli wprowadzono dziesiętny podział brytyjskiej waluty. Zabieg ten był istotny ze względu na fakt, że tradycyjny system powodował spore zamieszanie w rozliczeniach międzynarodowych.

Od pół wieku obiegowe monety Wielkiej Brytanii mają nominały 1-, 2-, 5- 10-, 20- i 50-pensowe. Przez 10 lat bito także 25-pensówki. Moneta 1-funtowa stanowi równowartość 100 pensów. Do 1990 roku w obiegu znajdowała się – dziś już niespotykana – moneta 5-funtowa, a od 1997 roku Brytyjczycy posługują się monetami 2-funtowymi. Obecnie brytyjskie pensy o niższych nominałach powstają ze stali pokrytej miedzią lub niklem, a te o wyższych – ze stopu miedzi i niklu. Monety funtowe to stopy niklu i mosiądzu. Wyższe nominały dostępne są wyłącznie w postaci banknotów.