Banknoty: Niemcy

Początki niezwykłej historii niemieckiej marki

Marka niemiecka ma stosunkowo krótką, ale za to bardzo ciekawą i burzliwą historię. Jej początek sięga 1871 roku, kiedy doszło do zjednoczenia niemieckich państw, z których każde miało własną walutę. Pierwsze niemieckie marki – banknoty i monety – wyemitowano w 1873 roku, a dwa lata później utworzono Centralny Bank Rzeszy (Reichsbankdirektorium), który otrzymał wyłączne prawo emisji banknotów.

Niemiecka marka od początku dzieliła się na 100 fenigów. Emitowano monety o nominałach od 1 do 50 fenigów oraz srebrną 1 markę. W poszczególnych regionach dostępny był też bilon o wyższych nominałach z wizerunkami lokalnych władców. Stare niemieckie banknoty były jednolite na terenie całej Rzeszy. Nominały papierowych pieniędzy z tamtego okresu to 1, 2, 5, 10, 20, 50, 100 i 1000 marek.

Hiperinflacja w Niemczech po I wojnie światowej

Do 1914 roku niemiecka marka stanowiła jedną z najsilniejszych walut w Europie. Po I wojnie światowej w Niemczech nastąpił głęboki kryzys gospodarczy, spowodowany z jednej strony wydatkami wojennymi, a z drugiej – koniecznością wypłacenia odszkodowań innym krajom. W efekcie doszło do inflacji tak zawrotnej, że – według doniesień historyków – rachunek, jaki klienci mieli do zapłaty w niemieckiej restauracji, mógł ulec podwojeniu w czasie posiłku.

W związku z hiperinflacją z obrotu praktycznie zniknęły monety. Reichsbank emitował za to ogromne ilości marek niemieckich w banknotach o coraz wyższych nominałach. Z końcem 1923 roku w obiegu znajdowało się ponad 500 kwintylionów marek. Jeden dolar USA wart był 4,2 biliona niemieckich marek. Na początku roku 1924 pojawiły się banknoty niemieckie o nominale 100 bilionów marek!

Marka niemiecka po 1924 roku

W 1924 roku zatrzymano inflację dzięki reformie walutowej. Niemiecką markę zastąpiła rentenmarka, którą kilka miesięcy później wymieniono na reichsmarkę. Reichsbank emitował monety od 1 reichspfenniga do 5 reichsmarek oraz banknoty o nominałach od 5 do 1000 reichsmarek. Walutę zabezpieczała hipoteka na majątku narodowym, więc była ona stabilna – na tyle, by sfinansować II wojnę światową.

Kryzys reichsmarki nastąpił wraz z początkiem klęsk Niemiec na wojennych frontach. Z końcem wojny w obiegu pojawiły się nawet banknoty zastępcze, którymi m.in. wypłacano żołd żołnierzom Wehrmachtu. Żywot reichsmarki zakończył się wraz z upadkiem III Rzeszy. W 1948 w Niemczech zachodnich powrócono do marki niemieckiej, którą emitował Niemiecki Bank Federalny. Na terenie Niemiec wschodnich powstał Bank Państwowy NRD, który wydawał markę NRD.

Po zjednoczeniu Niemiec w 1990 roku większość wschodnioniemieckich banknotów zniszczono, a w całym kraju przez kolejne lata obowiązywała „zachodnia” marka niemiecka. Oprócz monet emitowano banknoty o nominałach 5, 10, 20, 50, 100, 200, 500 i 1000 marek, przy czym najniższy i najwyższy z nominałów rzadko występowały w obiegu.

Niemieckie pieniądze od 2002 roku

W 2002 roku obowiązującą niemiecką walutą stało się euro. Mimo to w obiegu pozostały miliardy marek, w tym – ponad 150 milionów starych niemieckich banknotów. Niemieckie banki do dziś przyjmują je bez dodatkowych opłat, wymieniając na euro. Markami można nadal płacić w wielu sklepach.

Część dawnej waluty trafiła w ręce kolekcjonerów. Biorąc pod uwagę fakt, jak ogromne ilości marek niemieckich w banknotach emitowano, większość z nich ma dziś niewielką wartość. Drogimi i poszukiwanymi walorami są oczywiście te, których trafiło do obiegu najmniej (np. wzmiankowane 100 bilionów marek z 1924 roku). Kolekcjonerzy wysoko cenią także banknoty niemieckie zachowane w stanie UNC, czyli te, które nie noszą żadnych śladów użytkowania (zwykle – prosto z paczki bankowej).